Blisko pół miliona wyprodukowanych egzemplarzy. Wykorzystanie rozwiązań znanych z lotnictwa. Stylistyka, która przeszła do historii, a dziś nawet znajduje miłośników i można ją zamówić do aktualnych modeli. Oto parę informacji o samochodzie, który wszedł do produkcji 75 lat temu. To Citroën Type H.
Citroën zdobył duże doświadczenie w dziedzinie lekkich pojazdów użytkowych, opracowując, a następnie wprowadzając na rynek samochód TUB Van w 1938 roku. Model ten stworzył niespotykany wówczas segment, a zaawansowana kabina wyposażona w przesuwane drzwi boczne, i napęd na przednie koła bez wątpienia uczyniły go trendsetterem. Chociaż TUB ewoluował, Citroën planował zbudować nowego vana, wydajniejszego, z zaawansowanymi metodami produkcji, prostego w budowie i taniego w serwisie.
Niestety wybuchła II wojna światowa. Przez rok 1942 i pomimo niemieckiej okupacji Francji w czasie tego światowego konfliktu, zespół inżynierów Citroëna nadal potajemnie pracował nad rozwojem niektórych modeli (działalność była zabroniona przez Niemców). Wśród nich był Furgón H lub Type H, którego nazwa pochodzi od ósmej litery alfabetu, z uwagi na ósme miejsce w serii prac konstrukcyjnych. Warto podkreślić, że warunki pracy nie były wówczas najlepsze, gdyż brakowało surowców i paliwa.
Prace nad pojazdem rozpoczęto pod kierunkiem André Lefèbvre’a, który zdecydował się wykorzystać główne elementy mechaniczne Traction Avant. Silnik pochodził z 11 CV, podczas gdy skrzynia biegów, zawieszenie i części wewnętrzne pochodzą z tych, które były montowane w 15 CV. Modele współdzieliły również drobne części, takie jak klamki, lusterka i reflektory.
Za nadwozie odpowiadał Pierre Franchiset, który zaprojektował i rozwijał nadwozie oraz stworzył pierwszy prototyp. W przeciwieństwie do TUB, Furgón H nie miał typowego przed wojną podwozia, a jego konstrukcja opierała się na monobloku, połączonym czterema dużymi śrubami z przednią ramą pomocniczą podtrzymującą układ napędowy. Konstrukcja z blachy falistej zmniejszyła wagę i nadała sztywność konstrukcji. To rozwiązanie, które było już stosowane w lotnictwie z bardzo dobrymi wynikami.
Wykonano dwa modele w zmniejszonej skali: pierwszy prototyp miał pierwotnie boczne drzwi, co nie było praktyczne, dlatego zdecydowano się zastąpić go drugim prototypem z przesuwanymi drzwiami. Poszukiwano pojazdu wielofunkcyjnego z niskim prześwitem ułatwiającym operacje załadunku/rozładunku. Type H – wykorzystujący napęd na przednie koła – pozwolił na zastosowanie płaskiej tylnej platformy położonej blisko podłoża.
Wszystkie części zostały opracowane pod kątem maksymalnej oszczędności, niektóre blaszane panele boczne zastąpiono płóciennymi, a przednia szyba została podzielona na dwie połowy (jeśli jedna część jest uszkodzona, ewentualnej wymianie podlega tylko pęknięta część, a nie cała, duża płachta szkła, która w tamtych czasach mogła być trudniejsza do wyprodukowania i zdobycia). Drzwi, pokrywa silnika i panel koła zapasowego są wyposażone w zawiasy typu „Yoder”. Można je łatwo wyprodukować przez tłoczenie blachy stalowej. Były one również szeroko stosowane w przyszłym 2CV.
Niektóre szczegóły konstrukcji Type H wskazują na praktyczność, z jaką samochód był projektowany. Na przykład pokrywa schowka w desce rozdzielczej służy jako podpórka pod notatnik, boczne drzwi umożliwiają szybki rozładunek, a tylny zderzak jest swoistą odskocznią przy wyjmowaniu dużych paczek. Aby zrekompensować mniejszy rozmiar tylnej szyby, zamontowane jest lusterko zewnętrzne.
Standardowa produkcja Type H opierała się na trzech typach nadwozi: vana, wersji do przewozu bydła i pick-upa, natomiast nadwozie było szare, malowane tym samym lakierem, który był użyty w 2CV był w chwili premiery. Po zakończeniu wojny projekt Type H został ukończony bardzo szybko.
W tym czasie trzeba było uporać się z dużą podażą resztek pojazdów wojskowych, które zostały przerobione na pojazdy użytkowe, aby sprostać zapotrzebowaniu krajowego rynku. Fakt ten, bynajmniej nie był niedogodnością, dał bowiem Citroënowi możliwość zaoferowania zupełnie nowego i awangardowego pojazdu. Prezentacja odbyła się na paryskim Salonie Samochodowym w czerwcu 1947 roku i wzbudziła duże zainteresowanie wielu zwiedzających. Produkcja Type H rozpoczęła się 1. czerwca 1948 roku i od tego momentu ewolucja modelu była stała.
W 1949 roku pojawiła się wersja HZ z maksymalną ładownością 850 kg i maksymalną prędkością 88 km/h. W 1958 roku Type H został zastąpiony przez HY o maksymalnym obciążeniu 1.500 kg. W 1961 roku zadebiutował w nim silnik wysokoprężny i wprowadzono HY DI i HZ DI z czterocylindrowymi silnikami Perkins. Pod koniec 1963 roku wprowadzono modele HY72 i HZ72, wyposażone w nowy silnik benzynowy o pojemności 1.628 cm³.
Perkins Diesel został zastąpiony silnikiem Indénor w 1964 roku, a modele nosiły nazwy HY-IN i HZ-IN. W 1966 roku wprowadzono modele HY 78 i 78 HZ, wyposażone w silnik o pojemności 1.911 cm³ (58 KM przy 4.500 obr./min). Rok 1969 przyniósł wiele zmian i pojawiły się dwa nowe modele, IN2 HX (mogący przewieźć 3.100 kg ładunku) i HW IN2 (3.200 kg ładowności). Najciekawszy model był produkowany wyłącznie w Holandii, z modyfikacją otwierania przednich drzwi.
W 1972 roku na tylnej osi zamontowano zawieszenie hydropneumatyczne i model ten nazwano HW. Pod koniec jego produkcji wprowadzono liczne drobne ulepszenia.
Stara reklama głosiła: „Każdy ze swoim Type H, zawsze taki sam i zawsze taki inny…”. I to prawda, Furgón H był sprzedawany pod kilkoma nazwami, które reprezentowały całą jego wszechstronność dzięki kombinacji silników. Dlatego krąg użytkowników był tak szeroki, że niemożliwe byłoby sklasyfikowanie ich wszystkich, począwszy od piekarzy, rzeźników, stolarzy, przez ogrodników, lekarzy, a nawet rządy. Dzięki temu, że jego platforma była elastyczna i umożliwiała łatwą zmianę rozstawu osi, ówcześni producenci autobusów nadali mu jeszcze więcej zastosowań w pojazdach prywatnych.
Citroën Typr H był również poligonem doświadczalnym technologii hydropneumatycznych i testów eksperymentalnych Paula Magesa przed wprowadzeniem na rynek rewolucyjnego Citroëna DS. Przy łącznej liczbie 490.165 egzemplarzy wyprodukowanych w 4 krajach (zdecydowana większość we Francji), paleta barw nadwozi składała się z 14 kolorów (w tym zarezerwowanych dla rządów), przy czym najczęściej występowała szarość. Historia kończy się 14. grudnia 1981 roku (czyli dzień po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego) w fabryce w podparyskim Aulnay. Ten ostatni egzemplarz Type H wyszedł z numerem seryjnym 473.289 i był oczywiście szary. Po ponad 33 latach produkcji został zastąpiony przez Citroëny C25 i C35.
Kalendarium Citroëna Type H:
1947 – prezentacja na Salonie Samochodowym w Paryżu.
1948 – 1 czerwca rozpoczyna się sprzedaż pod nazwą Type H, 11CV, ładowność 1200 kg.
1949 – w październiku rozpoczyna się sprzedaż Type HZ (wersja lekka o ładowności 850 kg).
1950 – nowe przednie zawieszenie.
1951 – modyfikacja modelu.
1953 – marzec: wprowadzenie silnika 11 Performance o mocy 35 KM.
1953 – kwiecień: ulepszenie układu sprzęgła i tylnych amortyzatorów.
1953 – październik: wprowadzenie na rynek wersji pick-up o nazwie HP.
1955 – styczeń: montaż z tyłu dwóch czerwonych świateł pozycyjnych i pomarańczowego światła hamowania po lewej stronie.
1955 – maj: nowy silnik 11D z odwróconym gaźnikiem.
1957 – marzec: Type H jest wyposażony w opony 17×400 zamiast 19×400
1958 – październik: wersja H zostaje zastąpiona przez tzw. HY (maksymalne obciążenie 1.500 kg). Hamulec postojowy działa na przednie koła.
1961 – styczeń: nowe pojazdy HY DI i HZ DI z silnikiem Perkins 7CV typ 4,99 Diesel. 6-woltową instalację elektryczną wymieniono na 12-woltową.
1961 – lipiec: kierunkowskazy są teraz instalowane z przodu i z tyłu.
1962 – luty: pojazdy HZ posiadają hamulec ręczny na przednich kołach. Nowe zamykane drzwi boczne.
1962 – wrzesień: opcjonalne drugie boczne drzwi.
1963 – lipiec: owalne tylne okno zostaje zastąpione większym kwadratowym.
1963 – wrzesień: premiera modeli HY 72 i HZ 72, wyposażonych w nowy silnik benzynowy o pojemności 1.628 cm³ i mocy 45 KM przy 4.200 obr./min. Z tyłu znajdują się dwa czerwone i dwa pomarańczowe światła kierunkowskazów.
1963 – grudzień: pojazdy HY DI i HZ DI otrzymują nową pompę wtryskową Roto-Diesel.
1964 – luty: nowa jednoczęściowa przednia szyba z usuwaniem zaparowania trafia do wszystkich modeli. Nowe szewrony na przednim grillu i nowy tylny zderzak.
1964 – wrzesień: nowy panel podobny do Ami 6.
1964 – październik: pojawienie się trzech nowych kolorów, które dołączają do metalicznej szarości: niebieskiego, białego i żółtego. Nowy silnik Indenor 7CV jest montowany w pojazdach HY DI i HZ DI i nosi nazwy HY-IN i HZ-IN.
1965 – marzec: w pojazdach HY i HZ na desce rozdzielczej montowany jest wskaźnik poziomu oleju z lampką ostrzegawczą.
1965 – wrzesień: w modelach HY IN i HZ IN następuje wymiana pompy wody i oleju.
1965 – październik: w pojazdach HY 72 i HZ 72 poprawiono uszczelnienie wałów silnika i skrzyni biegów.
1966 – styczeń: zgodnie z nowym rozporządzeniem silniki pojazdów HY 72 i HZ 72 są wyposażone w urządzenie do recyklingu oparów skrzyni korbowej.
1966 – kwiecień: pojazdy HY IN i HZ IN są wyposażone w nową pompę wtryskową i wtryskiwacze Roto-Diesel.
1966 – lipiec: wprowadzenie HY Zone bleue (mniej niż 8 m³), wersji paryskiej ze specjalnymi drzwiami, wycofanej w 1970 roku.
1966 – wrzesień: pojawienie się pojazdów HY 78 i HZ 78 wyposażonych w silnik o pojemności 1.911 cm³ (11 KM) i ulepszoną skrzynię biegów.
1966 – listopad: pojazdy HY 72 i HZ 72 mają nową skrzynię biegów, taką samą jak HY 78 i HZ 78.
1967 – styczeń: nowe pojazdy HX i HX IN2, maksymalna ładowność 3.100 kg i możliwość przeróbek karoserii
1967 – luty: nowy układ hamulcowy na przednich bębnach.
1967 – maj: HY IN i HZ IN, wzmocnienie łączników rur wydechowych.
1967 – wrzesień: HY i HZ 72-78, wzmocnienie łączników rur wydechowych. Zmiana synchronizacji 2. i 3. biegu. Nowa dźwignia zmiany biegów. Możliwość opcjonalnego wyposażenia elektrycznego z alternatorem w pojazdach HY i HZ 72-78.
1967 – grudzień: montaż ogranicznika w obwodzie tylnego hamulca.
1968 – październik: nowe pojazdy HZ 72, 78 i IN o ładowności 1.000 kg. Nowe zawieszenie przednie i opony 17×400. Nowy pojazd IN2, który zastępuje IN nowym silnikiem XDP 4×88 8CV. Pojazdy 72 i 78, Modyfikacja tarczy sprzęgła i koła zamachowego. Pojazdy 78: zmiana przełożeń
1968 – listopad: nowa przekładnia kierownicza, nowe przełożenie skrzyni biegów w celu zmniejszenia wysiłku za kierownicą.
1968 – grudzień: w tym roku w Holandii zmienia się kierunek otwierania drzwi wejściowych.
1969 – styczeń: pojazdy HY przejmują drążki skrętne z pojazdów HZ. Z przodu zamontowano dwa zamiast czterech amortyzatorów.
1969 – lipiec: pojazdy o masie całkowitej powyżej 3.000 kg są wyposażone w czujnik ostrzegający o niskim poziomie płynu hamulcowego.
1969 – październik: nowy pojazd HW IN2, który zastępuje HX, masa całkowita 3.200 kg.
1969 – listopad: nowe pomarańczowe reflektory i prostokątne tylne błotniki.
1969 – grudzień: wymiana pedału sprzęgła
1970 – lipiec: nowe świece żarowe w wersji IN2.
1971 – luty, montaż seryjny alternatora z ostrzeżeniem o obciążeniu, woltomierza termicznego, termometr wody zastąpiony lampką ostrzegawczą
1971 – wrzesień, nowy obieg chłodniczy zmodyfikowany w wersji IN2.
1971 – październik, pojazdy 72 i 78 otrzymują gaźnik Solex 32 BIC.
1972 – styczeń: specjalne wyposażenie serii HW, hydropneumatyczne tylne zawieszenie jest montowane w pojazdach przeznaczonych do użytku przez karetki pogotowia i służby chirurgiczne.
1973 – opcja gaźnika z ogranicznikiem dla modelu 78.
1974 – kwiecień: nowa pompa wtryskowa Roto Diesel w pojazdach IN2.
1975 – nowy mechanizm różnicowy skrzyni biegów. Trzypunktowe pasy bezpieczeństwa.
1976 – kwiecień: nowa seria opon 17 R 400 X CA, opcja 19 – 400 X CA.
1976 – lipiec: oddzielny obwód przednich i tylnych hamulców. Nowe zamki w drzwiach wejściowych, zgodne z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa
1977 – kwiecień: nowe drzwi wewnętrzne.
1977 – czerwiec: nowa głowica cylindrów i świece żarowe w wersji IN2.
1979 – listopad: nowa pompa wtryskowa i wtryskiwacze w modelu IN2.
1980 – styczeń: nowy system przesuwnych szyb w przednich drzwiach.
14 grudnia 1981: fabryka Aulnay-sous-Bois produkuje ostatni egzemplarz Type H.
Całkowita liczba wyprodukowanych wszystkich wersji Type H: 490.165.
Najważniejsze liczby w historii Citroëna Type H:
1948: rok wprowadzenia na rynek.
Produkcja odbywała się w 4 krajach: we Francji (Javel i Aulnay-sous-Bois), w Holandii, Belgii i Portugalia.
Łączna liczba wyprodukowanych egzemplarzy wyniosła 490.165
We Francji wyprodukowano 473.289 egzemplarzy
W Holandii wyprodukowano 10.016 egzemplarzy.
Citroën oferował 14 różnych kolorów.
1981: rok zakończenia produkcji Type H.
Podstawowe dane techniczne Type H:
Wymiary:
Długość: 4,26 m
Szerokość: 1,99 m
Rozstaw osi (po lewej): 2,53 m, (po prawej): 2,50 m
Waga bez ładunku: 1.400 kg
Maksymalne obciążenie: 1.200 kg
Maksymalna prędkość: 78 km/h
Zużycie paliwa w cyklu mieszanym: 13 l/100 km
Więcej o ciekawych modelach Citroëna można przeczytać tutaj
oprac. Krzysztof Gregorczyk; zdjęcia: Citroën
Najnowsze komentarze