Olbrzymi wzrost ruchu samochodowego na całym świecie zaczyna i u nas wypierać pomału zaprzęgi konne z użycia — ciekawem więc będzie dla każdego, kto się automobilizmem interesuje, poznać pierwsze wozy motorowe, których bez szyn użyto do ruchu. Samochody parowe i późniejsze elektryczne nie wpłynęły decydująco na rozwój tego środka lokomocji — natomiast od chwili zastosowania motoru wybuchowego, wzgl. benzynowego, zaczyna się właściwa historia automobilu.
Pierwszy silnik i pierwszy samochód z 1807 r.?
Podobno pierwszym konstruktorem motoru wybuchowego był major Izaak de Rivaz, pochodzący, z małej republiki Valais, przyłączonej później do Szwajcarji. Skonstruował on w r. 1807 nietylkopierwszy motor wybuchowy, ale też pierwszy samochód. Zapłon miał być elektryczny. Wiele szczęścia jednak z tym swoim „automobilem” nie miał – to samo zaś można powiedzieć o różnych jego następcach, którzy starali się stworzyć praktyczny motor wybuchowy.
Pneumatyk z 1845 r.
Dalsze próby robili: Brovn (1823), Wright (1833), Karnet (1838), wreszcie Barsanti i Matterei (1854). W międzyczasie wynalazł anglik R. William Thomson pneumatyk i zgłosił go 10 grudnia 1845 do opatentowania. Był to rodzaj grubościennej, kauczukowej dętki — i stał się wkrótce bardzo popularnym.
Pierwszy silnik z 1859 r. Wynalazł go Francuz
Więcej szczęścia od Rivaza i jego następców miał Francuz Etienne Lenoir, który 10 listopada 1859 ogłosił swoją konstrukcję motom gazowego pod tytułem: „Moteur a air dilate par la combustion du gaz”. Odnośny patent, No 43.624, datowany dopiero 24 stycznia 1860, uzupełniony został 17 kwietnia tegoż roku oświadczeniem wynalazcy, że gaz zastąpić można mieszanki powietrza z benzyną.
Pierwszy samochód o mocy 1,5 KM
Lenoir budował kolejno rozmaite typy motorów benzynowych i zastosowywał je do łodzi motorowych i samochodów. We wrześniu 1863 zrobił pierwszą wycieczkę automobilem z Paryża do Joinville le Pont i z powrotem, razem około 18 km. Motor miał siłę 1,5HPm, robił 100 obrotów na minutę i był stosunkowo bardzo ciężki. Ponieważ samochód ten szedł bardzo powoli i potrzebował duło wody i benzyny — nie wzbudził zbyt wielkiego zainteresowania, tembardziej, że wówczas były już w utyciu automobile parowe i lepsze rokowały nadzieje (zdjęcie tytułowe).
Mocy przybywaj. Nowe konstrukcje Lenoira
Lenoir zaczął konstruować silniejsze motory wybuchowe-benzynowe, a mianowicie w r. 1864 o sile 2 HP a w r. 1865 o sile 6 HP. Ten ostatni przeznaczony był dla dyrektora „Moniteur universel” p. Dalloz’a, który go wbudował do wielkiej, 12 m, długiej łodzi. Ale i ta pierwsza łódź motorowa na świecie udowodniła, że motor Lenoira jest za ciężki, za mało ekonomiczny a przytem za słaby.
Pierwszy krok na drodze rozwoju samochodu zrobiono we Francji
W każdym razie pierwszy krok na drodze rozwoju dzisiejszego samochodu zrobiono — i jak zwykle genialna myśl wyszła z Francji, która dała nam później także pierwszych konstruktorów na polu lotnictwa.
W r. 1898 ukazał się w jednym z dzienników wiedeńskich artykuł udowadniający, że „ojcem automobilizmu” jest Siegfried Markus, pochodzący z miejscowości Malchin W Meklemburgii, który w r. 1875 skonstruował samochód z motorem gazowym. Jest on rzeczywiście pierwszym wynalazcą narodowości niemieckiej na tym polu i wprowadził wiele bardzo ważnych nowości w budowie motorów wybuchowych — ale co do czasu wyprzedził go stanowczo Lenoir.
Pierwsze patenty Markusa, odnoszące się do rozpylania benzyny i mieszania jej z powietrzem, pochodzą z lat 1864/65, a na międzynarodowej wystawie w Wiedniu w r. 1873 oglądano jego kompletny samochód z benzynowym motorem o elektrycznym zapale.
Ale i temu wynalazcy nie powiodło się jeszcze stworzyć praktycznego typu automobilu — pierwszy jego oryginalny wóz gdzieś przepadł, a drugi, pochodzący z r. 1875, posiada do dnia dzisiejszego Austriacki Klub Samochodowy w Wiedniu.
Szybkie samochody parowe Bollee
Zanim przejdziemy do historji powstania lekkiego motoru samochodowego, zbudowanego przez Daimlera, należy jeszcze zaznaczyć zasługi, jakie na polu automobilizmu położyli bracia Bollee, Francuzi, którzy skonstruowali szybkie samochody parowe, służące później za wzór pod wielu względami wozom benzynowym. Amedee Bollee sen., urodzony w Mans 1844, tudzież jego synowie Lćon i Amćdće Jr., byli wynalazcami popularnych wówczas automobili parowych. Amedee Bollee sen. ulepszył znacznie w r. 1873 przyrząd kierowniczy swoich wozów, a cały mechanizm ułożył w takim kolejnym porządku, jaki spotykamy później i w samochodach benzynowych. Jednym z jego pierwszych wozów parowych był sławny „Óbeisante” (1873).
Motor czterotaktowy z 1876 r.
W r. 1876 wynalazł znany konstruktor inż. Otto motor czterotaktowy i dopiero od tej chwili rozwój automobilizmu zaczyna w gwałtownem tempie iść naprzód. Dwutaktowy motor Lenoira zużywał 3 cbm mieszanki na wyprodukowanie siły jednego konia — czterotaktowy agregat inżyniera Otto potrzebował do tego zaledwie 1/3 część tej ilości. Równocześnie z inż. Otto wpadł na pomysł motoru czterotaktowego i zbudował go francuzki konstruktor Beau de Rochas — ogłoszenie tego wynalazku i opatentowanie go nastąpiło jednakowół trochę później.
Na scenę motoryzacyjną wjeżdża Daimler
Zasady, na których opierali się Lenoir (1860), Markus (1875) i Otto, oraz Bean de Rochas, uzupełnił a następnie wydoskonalił w ośmdziesiątych latach ubiegłego stulecia Gołtlieb Daimler. On zbudował pierwszy lekki motor wybuchowy — i uzyskując kolejno różne patenty wykańczał go coraz dokładniej.
Patenty Daimlera
Jego pierwszy patent, datowany 23 września 1882, zawierał ulepszenie przeniesienia siły motorycznej. Drugi patent z 16 grudnia 1883, No 28.022, podaje dokładny opis ulepszonego motoru gazowego, wzgl. naftowego i uważać go należy za zasadniczy. Trzeci patent z 29 sierpnia 1885, No36.423, wyszczególnia sposób stosowania motoru do motocykli, sanek motorowych, samochodów, łodzi motorowych i aparatów lotniczych różnych rodzaji. Czwarty patent z 19 października 1886, No 39.367, opisuje specjalnie łodzie motorowe. Wreszcie piąty patent z 27 grudnia 1886, podaje konstrukcję omnibusa (autobusa) pędzonego jednocylindrowym motorem gazowym, wzgl. benzynowym, umieszczonym w środku podwozia.
Peugeot kupuje licencje Daimlera
Wszystkie wspomniane wyżej patenty opierają się na drugim, zasadniczym, który zaznajamia nas z motorem o lekkiej, prostej konstrukcji, wysokiej liczbie obrotów, regularnym biegu, małym ciężarze, dającym dużą ekonomję ruchu a przytem tanim. Ponieważ Gottfried Daimler był w stałym kontakcie i utrzymywał dobre stosunki z paryskimi fabrykantami, w czem był mu bardzo pomocny p. Sarrazin, ówczesny zastępca .na Francję niemieckiej fabryki motorów gazowych firmy „Deutz” – znalazł łatwo zainteresowanie dla swoich patentów na tamtejszym rynku i firmy „Panhard-Levassor” tudzież „Peugeot” nabyły jego licencje.
Pierwszy motocykl z 1885 r.
W r. 1885 wbudowano motor Daimlera w dwukołowy wózek, prototyp dzisiejszego motocykla i wehikuł ten 10 listopada 1886 pokazał się pierwszy raz w ruchu na ulicach Kanstadu. W tymsamym roku zbudował G. Daimler pierwszy czterokołowy samochód, przypominający wyglądem powóz bez koni, i 4 marca 1887 wyjechał nim na jazdę próbną w miasteczku Esslingen.
Karol Benz i trójkołowiec z nowym typem motoru leżącego z 1885 r.
Równocześnie z Daimlerem wpadł na podstawie własnych doświadczeń drugi niemiecki konstruktor na pomysł podobnego motoru benzynowego. Był nim Karol Benz w Mannheimie, który od r. 1878 zajmował się budowaniem motorów gazowych i stworzył w r. 1885 lekki typ motoru czterotaktowego, leżącego. Pierwszym uruchomionym przy jego pomocy wehikułem był trójkołowiec, wypróbowany praktycznie w r. 1885 i później jeszcze kilkakrotnie przerekonstruowany.
Więcej uznania we Francji niż w Niemczech
Firma „Roger” w Paryżu sprowadziła dwa lata później kilka samochodów tego typu do Francji i spopularyzowała je nawet pod marką „Benz-Roger” u siebie w kraju i w Anglji. W ten sposób K. Benz, podobnie jak G. Daimler, znalazł więcej uznania i zainteresowania dla swoich wynalazków w Francji jak w własnej ojczyźnie. Specjalnie firma „Panhard-Levassor” zajęła się eksploatacją patentów Benza i budową według nich samochodów.
Wystawa światowa w Paryżu 1889 r.
Wystawa światowa w Paryżu w r. 1889 miała już dział łodzi motorowych i automobili, gdzie wystawiono między innymi pierwszy samochód Daimlera z r. 1886. Ten krótki szkic tworzy niejako wstęp do historji rozwoju samochodu i daje nam przegląd różnych konstrukcji aż do chwili wyprodukowania pierwszego wozu motorowego. dającego się użyć w praktyce.
Pierwszy opatentowany model motocykla z 1893 r.
Chcąc, podać dalszy ciąg pracy wynalazczej na tym polu — nie można pominąć imion niemieckich inżynierów Hildebranda i Wolfmullera, którzy w r. 1893 skonstruowali i opatentowali pierwszy praktyczny model motocykla. Z chwilą nabycia patentów Daimlera i Benza przez fabryki francuskie — powstało we Francji natychmiast żywe zainteresowanie się automobilizmem.
Zaczęto go traktować ze stanowiska sportu — bogaci ludzie kupowali chętnie nawet te pierwsze, prymitywne samochody i wkrótce już urządzono wyścigi samochodów, które odrazo przyczyniły się bardzo do przyspieszenia tempa rozwoju tej gałęzi przemysłu.
Popularna gazeta paryska „Petit Journar” zainicjowała pierwsze międzynarodowe wyścigi samochodów dnia 28 lipca 1894 na drodze Paryż-Rouen. Zgłosiło się do startu 102 samochodów najrozmaitszych typów i rodzaji, między którymi oprócz wozów benzynowych, parowych i elektrycznych były także samochody o motorach pędzonych gazem i powietrzem zgęszczonem.
Artykuł pochodzi z czasopisma Auto: ilustrowane czasopismo sportowo-techniczne: organ Automobilklubu Polski: automobilizm, lotnictwo, sporty 1924.04.15 R.3 Nr 8
Pisownia oryginalna, śródtytuły i zdjęcia redakcja.
Galeria
Originally posted 2021-11-01 04:34:38.
Warto przeczytać!
