W dziejach francuskiego oporu wobec nazistowskiej okupacji nazwisko Rose Valland wyróżnia się jako symbol odwagi, inteligencji i determinacji. Urodzona 1 listopada 1898 roku w Saint-Étienne-de-Saint-Geoirs, Rose Valland, kuratorka sztuki, członkini francuskiego ruchu oporu i kapitan francuskiej armii, była jedną z najbardziej odznaczonych kobiet w historii Francji. Dzięki swojej cichej, lecz niezłomnej działalności, uratowała tysiące dzieł sztuki przed niemiecką grabieżą. Po wojnie jeździła po całych Niemczech Citröenem Traction Avant i przewoziła nim do Francji uratowane obrazy.
Rose Valland pochodziła z ubogiej rodziny – jej ojciec był kowalem. Dzięki swojemu talentowi i pracowitości zdobyła stypendium i ukończyła studia artystyczne na École nationale des beaux-arts de Lyon oraz École nationale supérieure des beaux-arts w Paryżu. Karierę rozpoczęła jako nauczycielka rysunku, jednak jej pasja do sztuki szybko skierowała ją ku studiom historii sztuki w École du Louvre, gdzie w 1932 roku została wolontariuszką w Muzeum Jeu de Paume.
Podczas niemieckiej okupacji Francji Jeu de Paume stało się centralnym punktem nazistowskiej operacji rabunku dzieł sztuki. Valland, zatrudniona w muzeum, miała dostęp do kluczowych informacji o losach ponad 20.000 dzieł sztuki, które Niemcy systematycznie wywozili do Rzeszy. Ukrywając fakt, że zna niemiecki, Rose Valland potajemnie dokumentowała miejsca przeznaczenia skradzionych dzieł, a następnie przekazywała te informacje francuskiemu ruchowi oporu, co pozwoliło uniknąć niszczenia transportów zawierających bezcenne skarby kultury.
Warto przeczytać!
Jej działania osiągnęły kulminację w sierpniu 1944 roku, kiedy to udało się zablokować wywóz 967 obrazów, w tym dzieł Cézanne’a, Picassa i Modiglianiego, które miały trafić do Niemiec. Dzięki jej szczegółowym notatkom transport oznaczony numerem 40044 został zatrzymany, a później zabezpieczony przez francuską armię.
Po wojnie: walka o odzyskanie zrabowanych dzieł… Citröenem Traction Avant
Po wyzwoleniu Francji Valland stała się kluczową postacią w procesie odzyskiwania zrabowanej sztuki. Jej szczegółowe zapiski pomogły odnaleźć tysiące dzieł, w tym depozyty w zamku Neuschwanstein. Przez osiem lat pracowała w Niemczech, pełniąc funkcję oficera francuskiej armii i współpracując z Komisją ds. Odzyskiwania Dzieł Sztuki. Jej wysiłki przyczyniły się do powrotu około 45. 000 zrabowanych dzieł do Francji przed 1950 rokiem. Po całym kraju jeździła swoim Citröenem Traction Avant, którym nierzadko wywoziła odzyskane obrazy czy rzeźby do Francji.
Bohaterka ruchu oporu
Rose Valland została odznaczona najwyższymi odznaczeniami, w tym Legią Honorową, Medalem Wolności USA oraz niemieckim Krzyżem Zasługi. Jej historia została uwieczniona w książce „Le Front de l’Art” oraz w filmie „The Monuments Men”. W 2005 roku na fasadzie Jeu de Paume odsłonięto tablicę pamiątkową na jej cześć, a w 2018 roku Francja wydała znaczek pocztowy z jej wizerunkiem.
Galeria
Najnowsze komentarze